Kocaeli’de bitki örtüsü, genelde Marmara Bölgesi özelliğini taşımakla birlikte, kıyısıyla dağlık alanlar arasında önemli farklılıklar görülür. Ayrıca kuzeyden güneye doğru gidildikçe, Karadeniz’e özgü bitki topluluklarının yerini Akdeniz bitkileri almaya başlar.
Samanlı Dağları ile Karadeniz kıyısı ardındaki alanlar sık ve nemcil ormanlarla kaplıdır. Kocaeli’nin, biyolojik çeşitlilik açısından en zengin bölgesi ormanlarla kaplı olan Samanlı Dağları’dır. Yağışlı ve ılıman iklimin hâkim olduğu, drenajı iyi, geçirgen bir toprağa sahip olan Samanlı Dağları silsilesinde kayın, gürgen, dişbudak, akçaağaç, kestane ve meşe türleri hâkimdir. Genellikle dağların yukarı kısımları iğne yapraklı ağaçlarla, aşağı kısımları geniş yapraklı ağaçlarla örtülüdür. Denize yaklaştıkça Akdeniz ikliminin bitki örtüsüne; makilere sıkça rastlanır.
Bitki Türleri
Kocaeli’nin en yüksek noktası 1602 metre yüksekliğe sahip Kartepe’dir. Bu yükseltinin çeşitli kademelerinde bulunan bitki türlerine göre bitki kuşakları tespit edilmiştir.
Deniz seviyesine en yakın yükseltilerdeki bitki topluluğu sert yapraklı orman kuşağı (lauretum) olarak adlandırılmaktadır. Maki formasyonunun hâkim olduğu bölgede defne, kocayemiş, karayemiş, akçakesme vs bitki türleri görülür. Bu kuşak 250 metre rakıma kadar devam eder. 250 ile 750 metre arasındaki bölgeye, kestane kuşağı (castenatum) denilmektedir. Bu kuşakta meşe türleri, kestane, dışbudak, dere içlerinde çınar ve akçaağaçlar yer alır.
700 metreye çıkıldığında ise meşelerin azaldığı kestane ağaçlarının yoğunlaştığı gözlenir. 750 metreden sonra alçak kesimlerde baltalık olarak görülen, yükseldikçe koru ormanına dönüşen kayın ağaçlarının oluşturduğu kayın kuşağına (fagetum) ulaşılmaktadır.
1000 metreden yükseltilerde ise önce karaçam sonra köknarların ağırlık kazandığı iğne yapraklı orman kuşağı (ağabeyetum) bulunur. Bu kuşaksal görüntü, özellikle, Kartepe’nin de içinde bulunduğu körfezin güney kesiminde çok belirgindir. Özellikle Başiskele ve Kartepe ilçelerinde ve bu ilçelere bağlı Suadiye, Yuvacık, Bahçecik ve Maşukiye’de kayın ağırlıklı koru ormanları, kestane ağırlıklı baltalık ormanlar bulunmaktadır.
Karamürsel’in denize bakan yamaçlarında maki türü bitki çeşitliliği yaygındır. Güneyde, yukarılara doğru çıktıkça önce kestane ve meşe baltalıkları, biraz daha yukarıda kayın, meşe baltalıkları görülür. Nispeten kurak bir iklimi olan Çamdibi Köyü’nde bozuk kızılçam ormanları, İznik sınırında karaçam karışık ormanlar mevcuttur.
Nemli ve derin toprakları seven kayınlar, kuzey yamaçlarda görülür. Kayın genel olarak; serin, yağışlı, sıcak nemli veya orta nemli yerlerde yetişir ve en fazla 200-400 metre yükseklikler arasında yayılış gösterir. Yön itibarı ile yapılan incelemelerde; kayına en çok kuzeye bakan yamaçlarda, daha sonra sırasıyla doğuya ve batıya bakan yamaçlarda rastlanır. Meşeye gelince, yer seçimi açısından o kadar ‘müşkülpesent’ bir ağaç değildir ve yayılışı daha geniş olduğundan genellemelere gitmek biraz güçtür. Kestane ise sıcak, derin nemli ve besin değeri yüksek toprakları sevmesi nedeniyle Karadeniz’e bakan nemli sıcak yamaçlardaki vadileri seçmekte, yükseldikçe genel bitki kompozisyonu içerisindeki oranı azalmaktadır.
Çiçek Türleri
Türkiye, bitki çeşitliliği ve sayısal çokluğuyla dikkati çeken bir ülkedir. Tür sayısı açısından tüm komşu ülkelerden çok daha zengin olan ülkemizde yaklaşık on bin çeşit bitki bulunmaktadır. Türkiye, dünyanın bitki bölgelerinden Akdeniz bitki bölgesine girer. Ülkemizdeki bitki örtüsünün dağılışında iklim, toprağın türü ve yüzey şekilleri etken olmaktadır. Türkiye’de bunlara bağlı olarak üç farklı bitki topluluğu bulunur. Bunlar Akdeniz, Karadeniz ve iç bölgelerin bitki topluluklarıdır. Kocaeli’de ise daha çok Akdeniz ve Karadeniz bitki topluluklarına rastlanır. İlin sınırları içerisinde endemik bitki yaşama ortamı olan alanlar ve endemik bitki türü bulunmamaktadır.
Korunan Alanlar
Samanlı Dağları içerisinde Kuzuyayla, Beşkayalar ve Erklitepe tabiat parkları bulunmaktadır.
Metin ve fotoğraflar: İsmail Şahinbaş
